Çağımızın Pandemisi: İnsülin Direnci
- Çağımızın Pandemisi: İnsülin Direnci
- Peki, İnsülin Direnci Nasıl Oluşur?
- Obezite - İnsülin Direnci İlişkisi
- İnsülin Direncinin Belirtileri
- İnsülin Direncini Nasıl Kıracağız?
“İnsanlık tarihinin hiçbir döneminde bu denli şekere maruz kalınmamıştır!”
Günümüzde çok fazla duyduğumuz insülin direnci kavramının sadece kilo vermek isteyenlerin önünde bir engel olarak algılanması bu dejeneratif süreci ne kadar hafife aldığımızın kanıtıdır.
İnsülin direnci, sadece kilo vermemize engel bir durum ya da sadece Tip 2 diyabetle bağlantılı bir hastalık değil birçok dejeneratif hastalığın arkasında yatan majör bir faktördür.
Depresyon, alzheimer, demans, panik atak, felç, polikistik over, karaciğer yağlanması, kanser gibi hastalıklarda da ilk değinmemiz gereken nokta insülin direncidir.
İnsülin direncini anlamak için ise insülin hormonunun çalışmasını iyi anlamak gerekmektedir.
İnsülin kandaki şekeri hücrelere taşıyarak kan şekerinin düşmesini sağlayan, pankreastan salgılanan bir hormondur. Kandaki şekeri hücrelere insülinin bağlanacağı reseptörler ile taşır.
Peki, İnsülin Direnci Nasıl Oluşur?
Yüksek karbonhidrat ile beslendiğimiz, yani kanda sürekli yüksek şeker olması durumunda hücre, toksik olan şekere maruz kalmamak için reseptör sayısını azaltarak ya da reseptörlerin fonksiyonunu değiştirerek içeri şeker alımını azaltmaya çalışır. Bu reseptörlerin insüline duyarsız hale gelmesi durumunda insülin direnci oluşur.
İnsülinin etkisini gösteremediği için hücrelere şeker taşınamaz, hücreler aç kalır, kan şekeri yükselmeye başlar. Kan şekerini dengelemek için pankreas normalden daha fazla insülin salgılamaya başlar ve insülin seviyesi giderek artar. Aslında ortamda insülin de şeker de bol miktarda vardır ama hücreye alınması bozulmuştur.
İnsülin aynı zamanda anabolik bir hormondur, yağ dokuda, şekerin fazlasının yağ olarak depolanmasına sebep olur. Kan şekerini regüle etmek için pankreastan kontrolsüz salgılanan fazla insülin kandaki serbest şekerin yağ olarak depolanmasını tetikler, yani yağlanma başlar.
Obezite - İnsülin Direnci İlişkisi
İnsülin direnci, obezitenin hem sebebi hem de sonucudur. Yani aralarında tam bir yumurta - tavuk ilişkisi vardır. İnsülin direnci var ise kandaki fazla insülin, şekerin yağ olarak depolanmasını tetikler. Obezite durumunda ise fazla karbonhidrat tüketimi hücrelerin insüline duyarsızlaşmasına sebep olarak, insülin direncini daha da derinleştirir.
Olayı basite indirgeyerek özetlemek gerekirse;
- Obezite ya da yüksek karbonhidratlı beslenme sonucu kan şekeri artar,
- Kandaki fazla şekeri hücrelere taşımak için pankreas daha fazla insülin salgılar,
- Hücreler insüline duyarsızlaşır,
- Kandaki serbest şeker hücrelere taşınamaz,
- Hücreler aç kalır, kan şekeri yükselir,
- Açlık krizleri yaşanır,
- Pankreas kan şekerini dengelemek için kontrolsüz insülin salgısına devam eder,
- Fazla insülin kandaki fazla şekeri yağ olarak depolar,
- Az yenilse bile yağlanmanın önüne geçilemez, kilo kaybı zorlaşır, obezite, metabolik hastalık riski artar.
İnsülin Direncinin Belirtileri
- Yemek sonrası halsizlik
- Uyku hali
- Aşırı tatlı ihtiyacı
- Sinirlilik
- Baş ağrısı
- Unutkanlık
- Beyin sisi
- Hafif ağız kuruluğu
- Karın bölgesinde yağlanma
- Kilo verememe
- Vücut şişliği
- Koltuk altlarında, boyunda koyu renk değişikliği
- Aşırı tüylenme
- Et benleri
- Adet düzensizliği gibi bulgular yapabilir.
İnsülin direnci, sinsi seyrederek yıllar sonra şeker hastalığı şeklinde de ortaya çıkabilir.
İnsülin Direncini Nasıl Kıracağız?
Bütüncül bir bakış açısı ile değerlendirilerek başta beslenme olmak üzere radikal yaşam tarzı değişiklikleri ile insülin direncinden kurtulmak mümkündür.
- Düşük karbonhidratlı ve düşük glisemik indeksli beslenin
- Aralıklı oruç yapın
- Öğün sayını azaltın
- Liften zengin beslenin
- Renkli beslenin, hücrelerinizi besleyin
- Bağırsaklarınızı iyileştirin
- Egzersiz yapın
- Uykunuzu düzenleyin
- Stres kontrolünüzü sağlayın
- Toksin maruziyetini azaltın
- Uzman önerisi ile uygun takviyeleri kullanın
Herkes için tek bir doğru olmadığından süreç kişiye özel planlanmalıdır.
İnsülin direnci tanısı için, HbA1c, insülin direnci testi (HOMA- IR), açlık insülini, glikoz (2. Saat tokluk), açlık glukozu gibi kan değerlerini değerlendirmek gerekmektedir.
Asena PERÇİN BAHADIR
Fonksiyonel Tıp Diyetisyeni
Gıda Yüksek Mühendisi
