Çocuğumda Besin Alerjisi Olabilir Mi?
- Çocuğumda Besin Alerjisi Olabilir Mi?
Besin alerjileri günümüzün önemli sağlık sorunlarından biri haline gelmiştir ve sıklığı giderek artmaktadır. Besin alerjisi kendini farklı şekillerde gösterebilir. Bazı bebeklerde gaz sancıları, karında şişkinlik, mukuslu (sümüksü) veya kanlı gaita, dirençli sık tekrarlayan pişik ya da ishal, kusma ile seyredebilirken bazı bebeklerde deri döküntüleri, alerjik egzama (atopik dermatit) şeklinde ortaya çıkabilir. Daha büyük çocuklarda kurdeşen (ürtiker) ve ödem (şişlik) daha ön planda görülmektedir.
Normal yolla doğum, anne sütü ile beslenme, sağlıklı ve dengeli beslenmenin sağlanması besin alerjisi olasılığını azaltmada koruyucu olabilirken özellikle katkı maddeli gıdalarla beslenme risk oluşturmaktadır. Günümüzde sağlıklı doğal yaşamdan uzaklaşma besin alerjilerinde de artışla kendini belli ediyor görünmektedir.
Besin alerjileri farklı yollarla oluşabilir. O yüzden her tanı yöntemi her hastada geçerli değildir. Bazı hastalarda alerji testi çok kıymetli iken bazı hastalarda bize yardımcı olmaz. Bunun ayrımı ancak hekim tarafından yapılabilir. O yüzden ailenin kendi kararı ile besin diyetlerine başlaması sağlıksız sonuçlar doğurup bebeğin ve annenin sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Besin alerjisinde sorumlu besinin bulunması ve diyetten çıkarılması tedavide en önemli basamaktır. Diyetlerin doğru ayarlanması, gereksiz besin kısıtlanmalarının önlenmesi büyüme ve gelişmenin sağlıklı seyri için çok önemlidir. Özellikle diyetinden süt ve süt ürünleri çıkarılan emziren annelerin kalsiyum ve D vitamini desteğinin mutlaka yapılması gerektiği bilinmelidir.
Her türlü besin alerjisinde en önemli tanı basamağı aileden iyi bir öykü almaktır. Besin-şikayet ilişkisinin sorgulanması altın değerindedir. Besin alerji testleri gerek kandan gerekse deriden her yaşta bebeğe ve çocuğa yapılabilir. Deri testleri ağrısız, hızlı ve güvenilir, 15 dakikada sonuç veren testlerdir. Besin alerjisi düşünülen bebeklerde hangi hasta grubunda testin gerektiğinin alerji hekimi tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır. Test sonucu ile besinin diyetten çıkarılması tedavide tek başına yeterli değildir. Aynı zamanda testte sorumlu görünen besinin nasıl yerine koyulacağı da aile ile konuşulmalı ve diyet açılımlarının ne zaman ve nasıl yapılacağı planlanmalıdır.
Anafilaksi (Alerjik Şok) çocuklarda yaşamı tehdit eden çok önemli bir alerjik durumdur ve çocuklarda en sık nedeni besin alerjileridir. Bu grup hastaların tanınması, risk yönünden değerlendirilmesi ve uygun hasta grubunda adrenalin otoenjektörü (acil durumlarda ailelerin evde kendilerinin uygulayacağı hazır iğne) reçete edilip ailenin bilgilendirilmesi hayat kurtarıcı öneme haizdir. Önemli bir nokta da besin alerjisi devam eden okul çağı çocuklarıdır. Özellikle okul öncesi yaş grubunda kreş ve anaokulu yaşlarında çocuğun kendini ifade etme ve koruması yetersiz olabileceğinden okul personelinden servis personeline kadar herkesin besin alerjisi konusunda bilgili ve adrenalin otoenjektör kullanabilecek yetkinliğe sahip olması gerekir.
Besin alerjilerinin sadece fiziksel bir hastalık olarak yorumlanmaması ve psikolojik olarak hem çocuk hem de aileyi yıpratan bir süreç olduğu akılda tutulmalıdır. Doğum günü etkinlikleri, yerli malı haftası gibi farklı besinlerden zengin ortamlarda sosyalliklerinin güvenli olarak sağlanması çok önemlidir. Küçük yaş gruplarında bu tarz sıkıntılar yaşanabilirken ergenlerde akran zorbalığı ya da ergenin ‘’yersem bir şey olmaz’’ şeklinde cesur davranışları oldukça olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Dikkat çekilmesi gereken önemli bir noktada ağır besin alerjisi olan kişilerde o besinle temas etmiş herhangi bir ürünün de ciddi sonuçlar doğurabileceğidir. Fındık alerjisi olan bir çocuğu fındık yiyen bir kişinin öpmesi ya da yumurta alerjisi olan bir kişinin yumurtalı pide yapılan bir fırından yumurtasız ekmek alması durumundaki eser miktardaki temaslar özellikle anafilaksi geçmişi olan ya da ağır düzey besin alerjisi olan kişilerde hayati önem taşıyabilir.
Besin alerjili çocukların tanılarının erken ve doğru konulup tedavilerinin hızla planlanması sağlıklı büyüme ve gelişmenin önemli bir parçası olduğundan bu konuda dikkatli ve bilinçli olmak oldukça önemlidir.
