Kısırlık (İnfertilite)
- Kısırlık (İnfertilite)
- Kısırlık Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
- Kadın ve Erkelerde Kısırlık Oranları Nelerdir?
- Kadınlarda Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
- Kadın Kısırlığının Tanı Yöntemleri Nelerdir?
- Erkeklerde Kısırlığın Nedenleri Nelerdir?
- Erkek Kısırlığının Tanı Yöntemleri Nelerdir?
- Kadın Kısırlığında Tedavi Yaklaşımları Nelerdir?
Kısırlık Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
Kısırlık, çiftlerin doğum kontrol yöntemlerini kullanmadıkları ve düzenli cinsel ilişkiye rağmen hamile kalamamaları durumudur. Kısırlığın iki türü vardır:
- Primer kısırlık: En az bir yıl boyunca korunmadan hamilelik elde edilememesidir.
- Sekonder kısırlık: Daha önce bir kez gebelik yaşanmış olmasına rağmen şu anda hamile kalınamaması durumudur.
Kadın ve Erkelerde Kısırlık Oranları Nelerdir?
Bu sorunlar sadece kadında (%40-50), sadece erkekte (%30-40) veya çiftlerin her ikisinde de (%10-20) görülebilir.
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
Hamilelik sürecinde yumurta hücreleri, tüplerden rahme doğru ilerlerken erkek sperm hücresiyle karşılaşır. Bu döllenme sonucunda rahme yerleşen embriyo büyüyerek gebeliğin devam etmesini sağlar. Ancak aşağıdaki sorunlar, bu doğal süreci olumsuz etkileyerek hamileliğin gerçekleşmesini engelleyebilir:
- Tüplerde tıkanıklık
- Adet düzensizlikleri
- Azalmış yumurtalık rezervi
- Geçirilmiş enfeksiyonlar veya karın içi operasyonlar
- Endometriozis
- Ovulasyon problemleri
- Yüksek prolaktin seviyesi
- Polikistik over sendromu (PCOS)
- Erken menopoz
- Rahim fibroidleri
- Karın içi yapışıklıklar
- Tiroid problemleri
- Kanser öyküsü ve kanser tedavisi
- Karaciğer ve böbrek hastalıkları
- Diyabet
- Obezite
- Aşırı sigara ve alkol tüketimi
Kadın Kısırlığının Tanı Yöntemleri Nelerdir?
30 yaş altı sağlıklı ve düzenli cinsel yaşama sahip çiftlerde her ay hamile kalabilme olasılığı %25-30 civarındadır. 35 yaşından sonra özellikle 40 yaşından sonra hamile kalma olasılığı azalır ve düşük riski artar. Kısırlık nedenlerini değerlendirmek için spesifik testler uygulanabilir. Bu testler şunları içerebilir:
- Ovulasyon testi: Yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek için hormon analizi yapılır.
- Histerosalpingografi (HSG): Rahim ve tüplerde tıkanıklık veya başka bir engelin olup olmadığını belirlemek için ilaçlı rahim filmi çekilir.
- Over rezerv testi: Yeterli ve kaliteli yumurta gelişimini gösteren hormonal testler yapılır. Bu testler adet döneminin başlangıcında gerçekleştirilir.
- Diğer hormon testleri: Hipofiz ve tiroid hormonları, androjen hormonları gibi diğer hormonların değerlendirilmesi.
- Pelvik ultrasonografi ve sıvı dolu rahim filmi (sonohisterografi)
- Histeroskopi: Işıklı bir endoskopik sistemle rahim boşluğunun ve serviksin incelenmesi.
- Laparoskopi: Minimal invaziv bir cerrahi yöntemle rahim, yumurtalıklar ve tüplerin değerlendirilmesi, endometriozis ve diğer yapışıklıkların olup olmadığının araştırılması.
Erkeklerde Kısırlığın Nedenleri Nelerdir?
Erkeklerde kısırlık nedenleri şunlardır:
- Sperm sayısının ve hareketliliğinin azalması
- Spermin yapısal problemleri
- Menide hiç sperm hücresinin bulunmaması (azoospermi)
- Kanal tıkanıklıkları
- Spermin vücut dışına çıkmaması
- Hormonal nedenler
- İnmeyen testis
- Çocukluk çağında geçirilen ateşli hastalıklar, kabakulak gibi hastalıklar
- Genetik hastalıklar
- Varikosel
- Sifiliz, gonore gibi hastalıklar
- Cinsel fonksiyon bozuklukları (sertleşme ve erken boşalma gibi)
- Şeker hastalığı
- Geçirilmiş kanser tedavisi
- Enfeksiyonlar
- Testosteron eksikliği
- Aşırı sigara veya alkol tüketimi
- Stres
Erkek Kısırlığının Tanı Yöntemleri Nelerdir?
- Semen analizi: 3-4 günlük cinsel perhiz sonrası yapılır. Öncelikle semen miktarı, sperm sayısı, hareketlilik ve yapısal özellikler değerlendirilir. Bazen idrarda sperm analizi yaparak mesaneye geri kaçış durumunu değerlendirmek de gerekebilir.
- Genetik testler
- Testis biyopsisi
- Görüntüleme yöntemleri: Transrektal veya skrotal ultrasonografi, vazografi, beyin manyetik rezonans görüntüleme (MR)
- Diğer özel testler: Semen sıvısındaki DNA anormalliklerinin araştırılması
Kadın Kısırlığında Tedavi Yaklaşımları Nelerdir?
Birçok kadın tedavi ile hamile kalabilir. Ancak bazı durumlarda daha karmaşık ve uzun süreli tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
- Ovulasyonun uyarılması: İnfertilite ilaçları kullanılarak yumurta gelişimi ve serbestleşmesi teşvik edilir.
- İntrauterin inseminasyon (aşılama): Yumurtlama gerçekleştikten sonra sağlıklı sperm hücresi uterus içine yerleştirilerek döllenme sağlanmaya çalışılır.
- Fertilizasyon cerrahisi: Rahim içi polip, rahim içi yapışıklıklar ve bazı miyomların cerrahi olarak düzeltilmesi.
- Yardımcı üreme teknikleri (YÜT): En yaygın olarak kullanılan yöntem tüp bebek (IVF) tedavisidir. Kadından elde edilen olgun yumurta hücreleri laboratuvar ortamında spermle döllendirilir ve oluşan embriyo uterus içine transfer edilir.
