Obezite Vergisi
- Obezite Vergisi
- Nedir Bu Obezite?
- Obezitenin Tehlikeleri Nelerdir?
- Obeziteye Karşı Diyet
- Tıbbi Beslenme Tedavisi
- Obezite Vergisi Nedir?
- Obezite Vergisinin Ülkemizdeki Durumu
Obez olmanızın, neler yediğinizin, kilo problemlerinizin, kullandığınız ilaçların ne kadar süre yataklı hastane tedavisi aldığınızın sadece sizi ilgilendirmediğini biliyor muydunuz?
Nedir Bu Obezite?
Öncelikle obezite ne demektir ona bakalım. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da obezite ”sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi” olarak tanımlanmıştır.
Yani aslında obezite sanılanın aksine sadece ‘fazla kilolu’ olmak demek değildir. Yağ oranı gibi parametrelere de bakılır ve komplike bir hastalıktır. Vücut organları yağlanır, bu da birçok hastalığa davetiye çıkarır.
Obezitenin Tehlikeleri Nelerdir?
Obezite sebep olduğu sağlık sorunları ile morbidite ve mortalitede artışa yol açtığı gibi kronik bir hastalık olması nedeniyle hem bireysel hem de toplumsal sorunlara yol açmakta, işgücünde azalma ve sağlık harcamalarında artış önemli bir sorun olmaktadır.
Obeziteye Karşı Diyet
Diyet yani ‘tıbbi beslenme tedavisi’ ile azaltılan komplikasyonlar sayesinde hem bireylerin sağlıklı kaldığı dönemler ve yaşam kalitesi artmakta hem de azalan tetkik ve tedavi giderleri, yataklı tedavi kullanımı gibi faktörler sayesinde genel sağlık giderleri düşmektedir.
Tıbbi Beslenme Tedavisi
Yani obezite “tıbbi beslenme tedavisi” ile tedavi edilerek hayal ettiğimiz sağlıklı bedenlere kavuşmamızı sağladığı gibi çok daha büyük ve komplike hastalıkların önüne geçilmesini, hastaneye yatış sıklığımızı ve süresini, hastane masraflarımızı, dolaylı yoldan devletlerin sağlık ve ekonomi politikalarını etkileyebilmektedir. Dolayısıyla ülkelerin obezite oranı arttıkça hastane masrafları artmaktadır ve obez olmanız sadece sizi ilgilendiren bir durum olmaktan çıkmış olur.
Obezite Vergisi Nedir?
Yüksek kalorili ve yüksek oranda yağ, şeker içeren vitamin ve mineraller bakımından zayıf olan ürünlerin tüketiminin azaltılması amacıyla vergilendirilmesi obezite vergisinin genel tanımını oluşturmaktadır. Obezite vergileri obezite ile mücadelede ülkelerin son yıllarda sık başvurduğu popüler bir araçtır.
Amerika’da yükselen obezite oranlarını azaltmak ve şekerli içecek tüketimini düşürmek amacıyla son dönemde obezite vergileri oldukça popüler hale gelmiştir. Bu kapsamda birçok eyalette şekerli içeceklerden vergi alınmasını oylamak üzere referandumlar düzenlenmiştir. Bu doğrultuda şekerli içecek vergisi 2014 yılında Berkeley’de %61, 2016 yılında San Fransisco’da %61, Oakland’da %60, Albany %70 Boulder’da %54 oranında evet oyu ile kabul edilmiştir.
Berkeley’in vergiyi uygulayan ilk eyalet olması dolayısıyla literatürde Berkeley ile ilgili çalışmalara daha fazla rastlanmaktadır. Falbe vd. (2016: 1865) tarafından yapılan çalışmada Berkeley’de fiyatlarda %4’lük bir artış yapan şekerli içeceklere uygulanan obezite vergisinin satışlarda %20’lik bir düşüş gerçekleştirdiği tespit edilmiştir.
Obezite Vergisinin Ülkemizdeki Durumu
Türkiye’de zaman zaman obezite vergisine yönelik medyada bazı haberler yer almaktadır.
2009-2015 yılları arasında görev yapan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 2013 yılında yapılan 5. İzmir İktisat Kongresinde obeziteyi tetikleyen, sağlık harcamalarını artıran ürünlerden özel tüketim vergisi alınabileceğini belirtmiştir.
Ancak, bu demecinden sonra obezite vergisinin getirileceği yönündeki sorulara cevaben bunun sadece düşünce aşamasında olduğunu henüz böyle bir çalışmanın gündemde olmadığını vurgulamıştır.
Dünya Sağlık Örgütü'nün yayınladığı 2022 yılı obezite raporunda Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde ilk sırayı aldı. Özetle aldığınız bir çikolatanın siz hastaneye düşmeyin diye daha pahalı olma ihtimali var.
Burada vurgulamak istediğim nokta, “yediklerimizin sadece bizi ilgilendirmediği” idi.
Kendinize iyi bakın, sizden bir tane daha yok.
Uzm. Dyt. Edanur Serçe
Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı
Kaynakça:
- ‘Obezite: Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri’ / Berrin Zuhal Altunkaynak, Elvan Özbek
- ‘Obezite Atlası’ / Doç. Dr. Rüştü Serter
- ‘Obesite Genetik Bir Hastalık Mıdır?’ / Ergül Tunçbilek
- ‘Obezite Vergisi Ülke Uygulamaları’ / Işıl Ayas, Tolga Saruç
