Çocuklarda Gelişim Geriliği
- Çocuklarda Gelişim Geriliği
- Gelişim Geriliği Nedir?
- Belirtiler Neler Olabilir?
- Gelişim Geriliğinin Nedenleri
- Erken Tanının Önemi
- Doğru Zamanda Doğru Müdahale
- Neler Yapılmalı?
- Unutulmamalı ki;
Mesleki deneyimlerim boyunca, ebeveynlerin en çok kaygılandığı konuların başında çocuklarının gelişiminin yaşıtlarına göre geri kalması geliyor. Her çocuğun gelişim süreci kendine özgü olsa da bazı durumlarda bu farklılıklar bir gelişim geriliğinin habercisi olabilir. Bu yazıda, çocuklarda gelişim geriliği konusuna hem bilimsel hem de sahadan edindiğim gözlemlerle ışık tutmak istiyorum.
Gelişim Geriliği Nedir?
Gelişim geriliği, çocuğun yaşına uygun olarak beklenen bilişsel, dil, motor, sosyal-duygusal ya da öz bakım becerilerinde belirgin bir gecikme ya da yetersizlik olması durumudur. Bu durum tek bir gelişim alanında olabileceği gibi, birden fazla alanda da görülebilir. Her gelişim alanı birbiriyle iç içe geçmiş olduğundan, birindeki gecikme diğer alanları da etkileyebilir.
Belirtiler Neler Olabilir?
Ailelerin ve eğitimcilerin gelişim geriliğini fark etmeleri çoğu zaman çocuğun yaşıtlarıyla olan farkını gözlemlemeleriyle başlar. Örneğin:
- Dil gelişiminde gerilik: 2 yaşına gelen bir çocuğun hâlâ iki kelimeli cümleler kuramaması.
- Motor gelişimde gerilik: 18 aylık bir çocuğun hâlâ yürüyememesi ya da çok dengesiz yürümesi.
- Sosyal-duygusal gelişimde gerilik: Akranlarıyla iletişim kurmaktan kaçınma, göz teması kurmama.
- Bilişsel gelişimde gerilik: Basit talimatları yerine getirememe, dikkat süresinin çok kısa olması.
Bu örnekler genelleyici olsa da her çocuk için durum farklılık gösterebilir. Bu nedenle detaylı bir gelişim değerlendirmesi şarttır.
Gelişim Geriliğinin Nedenleri
Gelişim geriliğinin tek bir nedeni yoktur. Genetik faktörler, doğum öncesi ve sonrası komplikasyonlar, prematüre doğum, çevresel yoksunluk, kronik hastalıklar ya da zihinsel engeller gibi pek çok faktör etkili olabilir. Bununla birlikte, bazı çocuklarda belirgin bir neden saptanamayabilir.
Erken Tanının Önemi
Bir özel eğitim öğretmeni olarak en çok vurguladığım konu erken tanının ve müdahalenin önemidir. Uzman hekimler tarafından, gelişimsel farklılıklar ne kadar erken fark edilirse, müdahale süreci o kadar etkili olur. Erken çocukluk dönemi, beynin en hızlı geliştiği dönemdir ve bu dönemde yapılacak destekleyici çalışmalar uzun vadede çok büyük fark yaratır.
Doğru Zamanda Doğru Müdahale
Doğru zamanda doğru müdahale çok, ama çok önemlidir. Eğer doğru müdahale, doğru zamanda gelmez ise, akranları ile arasındaki makas açılacaktır. Daha da kötüsü, zaman ilerledikçe bu makasın kapanması daha uzun uğraş gerektirecek ve belki de istenen seviyede kapanamayacaktır.
Neler Yapılmalı?
Ailelere önerim, çocuklarının gelişimsel sürecini yakından izlemeleri ve herhangi bir şüpheli durumda vakit kaybetmeden uzman desteği almalarıdır. Gelişim değerlendirmeleri oyun temelli araçlarla yapılır ve çocuk için travmatik olmayan, eğlenceli bir süreçtir. Gerektiğinde özel eğitim, dil terapisi, ergoterapi, psikolojik destek gibi alanlarda multidisipliner bir yaklaşım planlanabilir.
Unutulmamalı ki;
Her çocuk değerlidir ve kendi hızında gelişir. Ancak bazı çocuklar, gelişim yolculuklarında biraz daha fazla desteğe ihtiyaç duyabilir. Biz uzmanlar olarak amacımız, bu çocuklara en uygun desteği sunarak onların potansiyellerini en üst düzeye çıkarmaktır. Erken fark etmek, doğru yönlendirmek ve sabırla destek olmak, gelişimsel geriliği olan bir çocuğun yaşamında fark yaratabilir.
Ezgi KUTLU
Özel Eğitim Öğretmeni
DIR Floortime 201 Klinisyeni
