Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı: Nedenleri, Tedavi Seçenekleri ve Güncel Yaklaşımlar
- Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı: Nedenleri, Tedavi Seçenekleri ve Güncel Yaklaşımlar
- Çocuklarda Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı: Doğuştan Başlayan Sorun
- Probing (Kanala Sondalama) Ne Zaman Gerekir?
- Ritleng Sistemi (Silikon Tüp Uygulaması)
- Dacryocystorhinostomy (DSR) Ameliyatı: Yetişkinlerde ve Nadiren Çocuklarda
- Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığında Enfeksiyon Riski
- Hastalarıma Önerilerim
- Sonuç
Göz Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı olarak, günlük pratiğimde en sık karşılaştığım problemlerden biri göz yaşı kanal tıkanıklığıdır. Gözyaşı kanalları; gözde üretilen yaşın burun boşluğuna akmasını sağlayan, göz ile burun arasındaki nazolakrimal sistemin parçasıdır. Bu kanal tıkandığında, gözyaşı yeterince drene olamaz ve hastalar sürekli sulanma, çapaklanma ve bazen gözde enfeksiyon şikayetleriyle başvururlar. Bu durum hem çocuklarda hem yetişkinlerde görülebilir; ancak en sık çocuklarda gözyaşı kanal tıkanıklığı olarak karşımıza çıkar.
Çocuklarda Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı: Doğuştan Başlayan Sorun
Bebeklerde gözyaşı kanal tıkanıklığı çoğunlukla doğumsal nedenlere bağlıdır. Kanalın alt ucunu kapatan ince zar (Hasner valvi membranı) açılmadığında gözyaşı akışı engellenir. Aileler bebeklerinin bir veya iki gözünde de sürekli sulanma, çapaklanma, uyku sonrası kirpiklerin birbirine yapışması gibi şikayetlerle polikliniğime gelir. Bu durum yenidoğan bebeklerin yaklaşık %5-20’sinde görülebilir.
İlk 1 yaşta çoğu vakada kanal kendiliğinden açılır. Ailelere bu süreçte düzenli masaj (gözyaşı kesesi masajı) ve gerekirse antibiyotikli damla kullanımı öneririm. Masajın tekniği çok önemlidir: Gözün iç köşesine, burun ile gözün birleştiği kısıma, pompalama şeklinde, parmaklarıyla hafifçe bastırıp çekerek uygulanmalıdır. Masaj, kanalın alt ucundaki zarın açılmasına yardımcı olur.
Probing (Kanala Sondalama) Ne Zaman Gerekir?
Masajla düzelmeyen veya sık tekrarlayan enfeksiyon geçiren bebeklerde, genellikle 1-2 yaş arasında “probing” dediğimiz kanal açma işlemini öneririm. Bu işlemde, ince bir sonda ile gözyaşı kanalına girerek tıkalı bölge mekanik olarak açılır. Kısa süreli bir cerrahi işlem olan probing, çoğu vakada kalıcı çözüm sağlar. İşlem sedasyon veya kısa genel anestezi altında yapılır, bebek için ağrılı değildir.
Ritleng Sistemi (Silikon Tüp Uygulaması)
Eğer kanal darlığı ciddi ise veya ilk probing sonrası tekrarlayan tıkanmalar olursa, ritleng ameliyatı yani silikon tüp uygulaması tercih ederim. Bu yöntemde, kanaldan burun içine kadar uzanan ince bir silikon tüp yerleştiriyorum. Tüp yaklaşık 3-6 ay kadar kalır ve kanalın açık kalmasını sağlayarak iyileşmesini garantiler. Tüp çıkarıldıktan sonra çoğu çocukta sorun tamamen çözülür. Ritleng sistemi, özellikle komplike ya da geç tanı almış vakalarda başarı oranını belirgin şekilde artırır.
Dacryocystorhinostomy (DSR) Ameliyatı: Yetişkinlerde ve Nadiren Çocuklarda
Erişkinlerde gözyaşı kanal tıkanıklığı çoğunlukla kronik iltihaplar, travmalar, yaşlanmaya bağlı daralmalar veya bazı sistemik hastalıkların etkisiyle gelişir. Bu durumda masaj ya da sondalama etkili değildir; kesin çözüm için cerrahi gerekir. DSR ameliyatı (Dacryocystorhinostomy), gözyaşı kesesi ile burun boşluğu arasında yeni bir geçiş yolu oluşturarak gözyaşının buruna akmasını sağlayan bir operasyondur. DSR açık teknikle, endoskopik veya lazer yöntemleriyle yapılabilir. Ameliyat sonrası başarı oranı oldukça yüksektir.
Çocuklarda DSR ameliyatı nadiren, ileri yaştaki komplike doğumsal tıkanıklıklarda veya ritleng sonrası başarısızlık durumunda gerekli olabilir
Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığında Enfeksiyon Riski
Gözyaşı kanal tıkanıklığı tedavi edilmezse, gözyaşı birikimi bakterilerin çoğalması için uygun ortam yaratır. Bu durumda gözyaşı kesesi iltihabı (dakriosistit) gelişebilir. Dakriosistit acil tedavi gerektirir; antibiyotik tedavisi ve bazen acil cerrahi drenaj gerekir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda kalıcı doku hasarı oluşabilir.
Hastalarıma Önerilerim
- Bebeklerde ilk 1 yaşta sabırlı olun ve masajı doğru teknikle düzenli yapın.
- Çapaklanma arttığında doktor önerisiyle damla kullanın.
- 1 yaşına kadar düzelmeyen sulanmalarda probing için göz doktorunuza başvurun.
- Erişkinlerde sürekli sulanma, çapaklanma, gözde batma gibi şikayetlerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı akla gelmeli; erken dönemde müdahale kalıcı hasarı önler.
Sonuç
Gözyaşı kanal tıkanıklığı hem çocuklarda hem yetişkinlerde yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir sorundur. Ancak doğru tanı ve tedaviyle çoğu zaman kalıcı çözümler elde etmek mümkündür. Ailelere ve hastalarıma her zaman söylediğim gibi:
“Göz sulanması basit bir durum gibi görünse de, altta yatan ciddi bir tıkanıklığın habercisi olabilir. Bu nedenle uzun süren şikayetleri mutlaka ciddiye alın.”
Op. Dr. Gökhan ÖZGÜR
Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Medicana International Samsun Hastanesi
