Diş Plakları Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey
- Diş Plakları Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey
- Diş Plağı Nedir?
- Diş Plağı Neden Oluşur?
- Plak ve Tartar Arasındaki Fark Nedir?
- Plakların Neden Olduğu Sorunlar
- Diş Plağını Önlemek İçin Neler Yapılmalı?
- Sonuç Olarak…
Bir diş hekimi olarak hastalarımdan en sık duyduğum sorulardan biri şu oluyor: "Dişlerimi fırçalıyorum ama yine de tartar oluşuyor, neden?" Bu sorunun cevabı aslında çok temel bir kavrama dayanıyor: diş plakları. Günlük ağız bakım alışkanlıklarımızın merkezinde yer alması gereken bu oluşum, ağız sağlığı açısından oldukça kritik bir rol oynar.
Bu yazımda, hem diş plağının ne olduğunu, hem de nasıl önlenmesi gerektiğini tüm ayrıntılarıyla sizlerle paylaşmak istiyorum.
Diş Plağı Nedir?
Diş plağı, ağız içerisinde bulunan bakterilerin, tükürükteki proteinlerle ve yediğimiz gıdalardan arta kalan karbonhidratlarla birleşmesi sonucu oluşan yapışkan ve renksiz bir biyofilmdir. Genellikle dişlerin yüzeyine, diş eti hattına ve özellikle temizlenmesi zor olan arka dişlerin arasına yerleşir. Diş plağı, gözle fark edilmesi zor olsa da, ağız içerisinde sürekli olarak oluşur ve dişler fırçalanmadığında kısa sürede kalınlaşarak görünür hale gelir.
Diş Plağı Neden Oluşur?
Plak oluşumunun temel nedeni yetersiz ağız hijyenidir. Dişler düzenli olarak fırçalanmadığında, özellikle yemeklerden sonra diş yüzeyinde kalan karbonhidratlar bakteriler için bir besin kaynağı haline gelir. Bu bakteriler zamanla çoğalarak asit üretirler ve bu asitler hem diş minesine zarar verir hem de diş eti iltihabına neden olacak toksinler üretir.
Diş plağı oluşumunu artıran bazı faktörler şunlardır:
- Şekerli ve nişastalı gıdaların sık tüketimi
- Yetersiz diş fırçalama ve diş ipi kullanımı
- Ağızda tükürük akışının azalması (ağız kuruluğu)
- Sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı
- Ortodontik apareylerin (braket, tel, vs.) kullanımı
Plak ve Tartar Arasındaki Fark Nedir?
Hastalarımdan sıkça duyduğum bir diğer karışıklık da diş plağı ile tartar arasındaki farktır. Plak, diş yüzeyine tutunan yumuşak bir tabakayken; tartar (diş taşı), plağın zamanla kalsiyum ve fosfatla birleşip sertleşmesi sonucu oluşur. Plak yaklaşık 24-48 saat içinde tartara dönüşebilir. Tartar, evdeki basit fırçalama ile çıkarılamaz; mutlaka profesyonel bir diş taşı temizliği gerekir.
Plakların Neden Olduğu Sorunlar
Diş plakları, yalnızca estetik ya da geçici bir sorun değildir. Uzun vadede ciddi diş ve diş eti hastalıklarına yol açabilir. Bunlar arasında:
- Çürükler: Plaktaki bakteriler, şekerli gıdaları asite dönüştürerek diş minesini zayıflatır ve çürük oluşumuna neden olur.
- Gingivitis (Diş Eti İltihabı): Plak, diş eti hattında biriktiğinde burada iltihaba yol açar. Diş etlerinde kızarıklık, şişlik ve kanama gibi belirtiler görülür.
- Periodontitis: Gingivitis tedavi edilmezse diş eti iltihabı kemik dokusuna kadar ilerleyebilir. Bu da dişlerin sallanmasına ve hatta kaybına yol açabilir.
- Ağız Kokusu (Halitozis): Plak bakterileri, ağızda kötü kokuya neden olan bileşikler üretir.
- Sistemik Hastalıklarla İlişki: Son yıllarda yapılan çalışmalar, kronik plak ve periodontal hastalıkların kalp-damar hastalıkları, diyabet ve hatta düşük doğum ağırlığı gibi sistemik sorunlarla ilişkili olabileceğini göstermektedir.
Diş Plağını Önlemek İçin Neler Yapılmalı?
Bir diş hekimi olarak hem koruyucu hem de tedavi edici yönden en çok vurguladığım konu: plak oluşmadan önlem almak. İşte plak oluşumunu engellemenin temel yolları:
- Düzenli Diş Fırçalama: Günde en az 2 kez, tercihen sabah ve akşam yatmadan önce dişlerinizi florürlü bir diş macunu ile fırçalayın. Fırçalama sırasında diş etine 45 derece açıyla yaklaşarak nazik ama etkili bir temizlik yapmaya özen gösterin.
- 2. Diş İpi ve Arayüz Fırçası Kullanımı: Diş ipi, özellikle dişlerin arasındaki bölgelerde biriken plağı temizlemenin en etkili yoludur. Eğer dişleriniz arasında daha geniş boşluklar varsa, arayüz fırçası tercih edilebilir.
- Ağız Gargaraları: Antibakteriyel içerikli ağız gargaraları, ağız içi bakteri yükünü azaltarak plak oluşumunu yavaşlatır. Ancak ağız gargaraları hiçbir zaman fırçalama ve diş ipinin yerini alamaz; tamamlayıcı bir bakım ürünüdür.
- Şeker Tüketimini Azaltmak: Plak bakterileri, özellikle şekerli ve nişastalı gıdalarla beslenir. Bu nedenle bu tür gıdaların tüketimini sınırlandırmak, plak oluşumunu önlemede önemlidir.
- Düzenli Diş Hekimi Kontrolleri: Yılda en az 2 kez diş hekimi kontrolüne gitmek, hem plak ve tartar oluşumunu takip etmek hem de olası sorunları erken aşamada tespit etmek açısından kritiktir.
Sonuç Olarak…
Diş plağı, her bireyin günlük olarak yüzleştiği ama çoğu zaman ciddiyetinin farkında olmadığı bir sorundur. Plak, yalnızca estetik bir problem değil, ağız ve genel sağlığın temellerini tehdit eden bir unsurdur. Bu nedenle her bireyin ağız bakımına özen göstermesi, bilinçli alışkanlıklar edinmesi ve düzenli kontrollerini aksatmaması son derece önemlidir.
Unutmayın, plak oluşmadan önce harekete geçmek, hem sağlıklı bir gülüşe sahip olmanın hem de diş kayıplarını önlemenin en etkili yoludur.
Sağlıklı günlerde görüşmek dileğiyle.
Diş Hekimi Çağla Özbay
