Kalça Kireçlenmesi (Koksartroz)

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı olarak mesleki deneyimim boyunca en sık karşılaştığım sorunlardan biri kalça ekleminde gelişen kireçlenmedir. Tıbbi adıyla koksartroz olarak bilinen bu durum, günlük yaşam kalitesini belirgin ölçüde azaltabilen, ilerleyici ve çoğu zaman ağrılı bir süreçtir. Hastalarımın bu süreci daha iyi anlayabilmeleri ve tedavi seçeneklerine bilinçli yaklaşabilmeleri adına, bu yazıda koksartrozu tüm yönleriyle açıklamak istiyorum.

Kalça Kireçlenmesi Nedir?

Koksartroz, kalça ekleminde yer alan kıkırdak dokunun zamanla aşınması, incelmesi ve sonuç olarak eklem yüzeylerinin sürtünmeye başlamasıyla karakterize kronik bir hastalıktır. Kalça eklemi, uyluk kemiği (femur) başı ile leğen kemiği (asetabulum) arasında yer alır ve yük taşıyan en önemli eklemlerden biridir. Bu nedenle bu bölgede meydana gelen kireçlenmeler, hem hareket kabiliyetini hem de ağrısız yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir.

Koksartrozun Nedenleri Nelerdir?

Kalça kireçlenmesinin gelişiminde birçok faktör rol oynar. En yaygın nedenler şunlardır:

• İleri yaş: Kıkırdak dokusunun doğal yaşlanma süreci.
• Travma: Geçirilmiş kalça kırıkları veya çıkıkları.
• Doğuştan kalça çıkığı (DDH): Anatomik bozukluklar erken yaşta dejenerasyonu başlatabilir.
• Aşırı kilo: Kalça eklemi üzerine binen yük artar.
• Genetik yatkınlık
• Romatizmal hastalıklar
• Tekrarlayıcı zorlanmalar: Ağır iş, spor yaralanmaları vb.

Belirtiler

Kalça kireçlenmesinin belirtileri genellikle yavaş yavaş başlar. En sık gözlemlediğimiz şikâyetler şunlardır:

• Kasık, kalça, bel ve uyluk bölgesinde ağrı
• Sabah tutukluğu ve hareket kısıtlılığı
• Yürürken veya merdiven çıkarken artan ağrı
• Topallama, bacakta kısalma hissi
• Geceleri artan ağrı ve huzursuzluk

Tanı Nasıl Konur?

Tanıda öncelikle hastanın klinik hikâyesi ve fizik muayenesi temel alınır. Hastanın şikayetlerinin detaylı sorgulanmasının ardından bazı görüntüleme yöntemlerine başvururuz:

• Direkt kalça grafileri: Eklemler arası mesafenin azalması, osteofit (kemik çıkıntısı) oluşumu, eklem kenarında skleroz (sertleşme) tanıda yol göstericidir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Erken evrelerde kıkırdak hasarını, labrum yırtıklarını ya da sinovit gibi yumuşak doku patolojilerini saptamada faydalıdır.

Tedavi Yaklaşımım

Tedavide amacımız ağrıyı azaltmak, eklem hareketliliğini korumak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi yaklaşımını hastanın yaşına, hastalığın evresine, günlük aktivite düzeyine ve beklentilerine göre şekillendiririm. Temel yaklaşımım şu adımlardan oluşur:

1. Konservatif Tedaviler (İlaçsız ve İlaçlı Yaklaşım)
2. Egzersiz ve Rehabilitasyon Programları: Özellikle yüzme, sabit bisiklet, pilates gibi düşük yük bindiren egzersiz türlerini öneririm. Kas dengesizliğini düzeltmeye yönelik özel kalça egzersizleri, kireçlenmenin ilerlemesini yavaşlatabilir.
3. Eklem İçi ve Çevresi Enjeksiyon Uygulamaları: Kalça kireçlenmesinde enjeksiyon tedavileri, özellikle erken ve orta evre hastalarda, cerrahiden uzak durmak isteyen hastalarda oldukça etkili yöntemlerdir. Uygulamalar ultrason eşliğinde yapılır. Bu sayede hem güvenli hem de doğru hedefe ulaşılır. İşte kullandığım başlıca enjeksiyon seçenekleri:
4. Gerektiğinde Ortez ve Yardımcı Yürüme Cihazları: Baston, yürüteç gibi yardımcı cihazlar, özellikle ileri evre hastalarda düşme riskini azaltmak ve yükü dengelemek için önerdiğim desteklerdir.
5. Cerrahi Seçenekler: Tüm bu tedavilere rağmen ağrı ve fonksiyon kaybı ileri düzeyde ise, ortopedi uzmanı ile birlikte planlanan kalça protezi ameliyatı gündeme gelir. Cerrahiye karar vermeden önce mutlaka tüm konservatif ve girişimsel yöntemleri denemeyi uygun bulurum.

• İstirahat ve yaşam tarzı düzenlemeleri
• Kilo kontrolü: Eklem yükünü azaltmak için son derece önemlidir.
• Ağrı kesiciler ve antiinflamatuvarlar (NSAID'ler): Kısa süreli kullanımı tercih ederim.
• Fizik tedavi uygulamaları: Ultrason, TENS, sıcak-soğuk uygulamalar gibi elektroterapiler ağrıyı azaltmakta etkilidir.
• Eklem hareket açıklığını ve kas gücünü koruyan egzersiz programları
• Kortizon Enjeksiyonları: Ağrıyı hızlı bir şekilde azaltır; özellikle sinovitli hastalarda etkilidir. Ancak tekrarı sınırlı tutulmalıdır.
• Eklem Sıvısı Takviyeleri (Hyaluronik Asit): Eklem içi kayganlığı artırır ve hareket kabiliyetini destekler. Orta evrede özellikle faydalıdır.
• PRP (Platelet Rich Plasma – Trombositten Zengin Plazma): Hastanın kendi kanından hazırlanan bu sıvı, iyileştirici büyüme faktörlerini içerir. Kıkırdak tamirine yardımcı olur.
• Akıllı Serum (IL-1 antagonist protein tedavisi): Enflamasyonu baskılayan özel bir biyolojik tedavi. Özellikle enflamasyonun baskın olduğu olgularda etkili olabilir.
• Eksozom Tedavisi: Hücresel sinyal taşımada görevli nanoparçacıklardan oluşur. Rejeneratif tıbbın yeni alanlarından biri olan eksozomlar, hasarlı dokuya onarıcı mesajlar ileterek hücresel yenilenmeyi destekler. Etkili ve geleceğin tedavileri arasında önemli yer tutmaktadır.
• Kök Hücre Tedavisi: Kemik iliğinden ya da yağ dokusundan elde edilen kök hücreler, kıkırdak rejenerasyonu için kullanılabilir. Özellikle genç ve orta yaşlı hastalarda tercih ederim.
• Proloterapi: Enjeksiyonla bağ dokusunun uyarılması yoluyla bağ ve tendon iyileşmesini hedefler. Kalça çevresi ligament gevşekliklerine yönelik oldukça etkili bir yöntemdir.
• Nöral Terapi Enjeksiyonları: Bozulmuş sinirsel uyarıların regülasyonunu hedefleyen bu yöntem, özellikle fonksiyonel bozukluklarda faydalı olabilir.

Sonuç ve Önerilerim

Kalça kireçlenmesi, doğru yaklaşımla kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Erken dönemde alınan önlemler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Rehabilitasyon programları, kişiye özel enjeksiyon tedavileri ve bütüncül yaklaşım, cerrahiyi geciktirme veya bazen tamamen önleme şansı tanır.

Eğer siz de yürürken kalça çevresinde ağrı, tutukluk veya hareket kısıtlılığı yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanına başvurmanızı öneririm. 

Unutmayın ki, zamanında yapılan doğru müdahale, daha sağlıklı ve aktif bir yaşamın anahtarıdır.

Dr. Öğr. Üyesi Elif Berber

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı