Diz Kireçlenmesinde Prp Uygulaması Hangi Evrede ve Kime Yapılır?
- Diz Kireçlenmesinde Prp Uygulaması Hangi Evrede ve Kime Yapılır?
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanlarının Klinik Yaklaşımı
- PRP Nedir ve Diz Eklemi İçin Neden Kullanırız?
- Diz Kireçlenmesinde Evreler: PRP Hangi Evrede Etkilidir?
- PRP Kimlere Yapılmaz?
- PRP Uygulaması Nasıl Yapılır?
- PRP Kaç Seans Uygulanır?
- Sonuç: PRP Akılcı Kullanıldığında Etkili Bir Tedavi Yöntemidir
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanlarının Klinik Yaklaşımı
Diz kireçlenmesi (gonartroz), eklem kıkırdağının zamanla aşınması, eklem sıvısının niteliksel olarak bozulması ve eklem çevresindeki dokuların iltihabi tepki vermesi sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ciddi biçimde etkileyen kronik bir durumdur. Hastalarımızdan en sık duyduğumuz yakınmalar; merdiven çıkmada zorlanma, uzun yürüyüşlerde ağrı, sabah tutukluğu ve günlük aktivitelerde belirgin kısıtlılıktır.
Güncel tedavi seçenekleri içerisinde PRP (Platelet Rich Plasma – Trombositten Zengin Plazma), özellikle son yıllarda hem güvenliği hem de doğal yapısı nedeniyle sık başvurduğumuz biyolojik tedavilerden biridir. Ancak PRP her hastaya, her evrede veya her durumda uygun değildir. Bu nedenle uygulamayı planlarken hastalarımızı bütüncül bir yaklaşımla değerlendirir, tedaviyi hastanın klinik tablosuna göre kişiselleştiririz.
Bu yazıda sizlere, PRP’nin diz kireçlenmesinde hangi evrede, hangi hasta gruplarına ve hangi beklentilerle uygulanabileceğini ayrıntılı şekilde aktarmak istiyoruz.
PRP Nedir ve Diz Eklemi İçin Neden Kullanırız?
PRP, hastadan alınan kendi kanının özel bir işlemden geçirilerek içindeki trombositlerin yoğunlaştırılması ile elde edilen biyolojik bir tedavidir. Trombositler vücudun doğal onarım hücreleridir ve büyüme faktörleri, iyileşmeyi tetikleyen biyoaktif maddeler açısından son derece zengindir.
PRP uygulamalarında amaç:
• Diz eklemindeki mikro iyileşme süreçlerini aktive etmek,
• Kıkırdak yapısını desteklemek,
• Eklem sıvısının kalitesini artırmak,
• Ağrı ve iltihabi yanıtı azaltmak,
• Fonksiyonel kapasiteyi iyileştirmektir.
Bu yönleriyle PRP, özellikle erken ve orta evre kireçlenmede etkili bir tamamlayıcı tedavi olarak öne çıkar.
Diz Kireçlenmesinde Evreler: PRP Hangi Evrede Etkilidir?
Kireçlenmeyi değerlendirirken en sık Kellgren-Lawrence sınıflandırmasını kullanırız. Bu sınıflandırma 0’dan 4’e kadar derecelendirilir:
Evre 1 – Çok Erken Evre
• Röntgende kireçlenme minimaldir.
• Hafif eklem sertliği, zaman zaman ağrı olabilir.
PRP bu evrede oldukça etkilidir.
Eklemin biyolojik kapasitesi hâlâ yüksektir; PRP’nin büyüme faktörleri doku yenilenmesini daha belirgin şekilde destekler. Bu evrede hastalar en yüksek faydayı gören gruplardandır.
Evre 2 – Erken Evre
• Eklem aralığında hafif daralma görülebilir.
• Kıkırdak dejenerasyonu başlamıştır.
• Yürüyüşle ortaya çıkan ağrı daha belirgindir.
PRP için en ideal evrelerden biridir.
Bu dönemde PRP, hem ağrının azalmasını hem de hareket işlevinin iyileşmesini sağlar. Birçok hastamızda 6–12 ay boyunca anlamlı fayda gözlemlemekteyiz.
Evre 3 – Orta Evre
• Kıkırdak kaybı daha belirginleşmiştir.
• Eklem aralığı belirgin şekilde daralmıştır.
• Merdiven çıkma, çömelme gibi hareketlerde ciddi ağrı olabilir.
• Sıklıkla ödem ve tutukluk eşlik eder.
PRP bu evrede uygulanabilir, ancak beklenti doğru belirlenmelidir.
• Kıkırdağı eski hâline getirmeyi vaat etmez.
• Amaç ağrıyı azaltmak, eklem sıvısının kalitesini artırmak ve ilerlemeyi yavaşlatmaktır.
• Ekseriyetle 2–3 seanslık uygulama protokolleri tercih ederiz.
Bu evrede PRP’yi hyalüronik asit (viskosuplementasyon) ile kombine ettiğimiz hastalarda yanıtın daha iyi olduğunu sık gözlemlemekteyiz.
Evre 4 – İleri Evre
• Kemik kemiğe temas düzeyinde ileri dejenerasyon mevcuttur.
• Hareketler belirgin kısıtlıdır, ciddi ağrı vardır.
• Röntgende eklem aralığı neredeyse tamamen kapanmıştır.
Bu evrede PRP çoğu zaman yalnız başına yeterli değildir.
• Kalıcı iyileşme sağlamaz.
• Ağrı çok ileri düzeydeyse, protez cerrahisi gündeme gelebilir.
• Bazı hastalarda PRP, kısa dönemli (2–3 ay) ağrı kontrolü sağlayabilir, ancak bu geçici bir çözümdür.
Bu nedenle PRP’nin en uygun olduğu evreler:
➤ Evre 1
➤ Evre 2
➤ Evre 3 (seçilmiş hastalar ile)
PRP Kimlere Yapılmaz?
Her ne kadar güvenli bir tedavi olsa da, bazı durumlarda PRP uygulanmasını uygun bulmayız:
• Kanama bozukluğu olan kişiler
• İleri evre (Evre 4) kireçlenme ve protez adayı hastalar
• Enjeksiyon bölgesinde aktif enfeksiyon
• Aktif romatizmal alevlenme
• İleri düzey anemi veya trombosit düşüklüğü
• Kemoterapi süreci
• İmmün yetmezlik durumu
Hastalarımızı detaylı şekilde değerlendirerek, tedavinin güvenli olup olmadığını her zaman bireysel olarak belirleriz.
PRP Uygulaması Nasıl Yapılır?
Kliniklerimizde PRP uygulamasını şu adımlarla gerçekleştiririz:
- Hastadan damar yolundan kan alınır.
- Kan özel bir santrifüj işleminden geçirilir.
- Trombosit yoğunluğu artırılmış plazma ayrıştırılır.
- Diz eklemine ultrason eşliğinde, steril koşullarda, tek kullanımlık iğne ile uygulanır.
- İşlem toplamda 15–20 dakika sürer.
PRP sonrası birkaç gün hafif ağrı olabilir; bu dönemde hastalarımıza ekleme aşırı yük bindirmemelerini öneririz.
PRP Kaç Seans Uygulanır?
Genel klinik protokollerimiz:
• Evre 1–2: 1–2 seans
• Evre 3: 2–3 seans
Seans aralığı genellikle 2–4 haftadır.
Bazı hastalarda yılda bir kez tek doz “hatırlatma” PRP uygulamasıyla uzun dönemli sonuçlar elde edebilmekteyiz.
Sonuç: PRP Akılcı Kullanıldığında Etkili Bir Tedavi Yöntemidir
PRP, diz kireçlenmesinin biyolojik tedavileri arasında değerli bir seçenektir; ancak her hastaya, her evrede uygulanması uygun değildir. PRP uygulaması, 65-70 yaşına kadar uygulanabilir. 70 yaş üstünde, ortamdaki kıkırdak yeterli düzeyde olmadığı için uygulanmayı tercih etmiyoruz.
Bizler, PRP’nin doğru hastaya ve doğru evrede uygulandığında:
• Ağrıyı belirgin azaltabildiğini,
• Eklem fonksiyonlarını iyileştirdiğini,
• Yürüme ve merdiven çıkma kapasitesini artırdığını,
• Günlük yaşam kalitesini yükselttiğini sıklıkla gözlemliyoruz.
Doğru değerlendirme, doğru zamanlama ve kişiye özel tedavi planı ile PRP, diz kireçlenmesinde güçlü bir konservatif tedavi seçeneği olarak yerini almaktadır.
Dr. Öğr. Üyesi Elif Berber
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı
